تکنیک های تحقیقات بازار
مطالعه بازار یا بهعبارتدیگر، تحقیقات بازار، دارای تکنیکها و شگردهایی است که در این مقاله بهصورت اختصار در مورد هریک از آنها توضیح داده شده است. خوانندگان این مقاله با خواندن آن میتوانند بخشی از زمینهها و موارد مربوط به تکنیکهای مطالعه بازار را بیاموزند.
طبقهبندی تکنیکهای مطالعه بازار
در نمودار تحقیقات بازار که به تحقیقات اولیه و تحقیقات ثانویه تقسیم میشود ؛ روشهای مختلف تحقیقات بازار با شیوههای متفاوتی قابلطبقهبندی هستند. اکثر تکنیکهای مطالعه بازار جزء یکی از شش تکنیک زیر قرار میگیرند :
تحقیقات ثانویه
نظرسنجی
گروههای متمرکز(Focus Group )
مصاحبهها
مشاهدات
آزمایشهای میدانی
تحقیقات بازار ثانویه
منابع تحقیقات بازار ثانویه بر اساس آمار و اطلاعات و مطالعات قبلی است .به عنوان نمونه آمار سرشماریها، آمار اتاق های بازرگانی و سازمان های دولتی بخشی از منابع این نوع تحقیقات بازار است. یک پژوهشگر ثانویه باید دادههای کاربردی در مورد یک پروژه را جمعآوری کند اگر امکان کسب اطلاعات ثانویه وجود نداشت، باید همان تحقیق اولیه انجام پذیرد.
تحقیقات بازار اولیه
۱- نظرسنجی
در مطالعه بازار، نظرسنجیها انواع گوناگونی دارند و از نظرسنجی رودررو تا نظرسنجی اینترنتی را شامل میشوند. صحیحترین کاربرد نظرسنجیها در مطالعه بازار، مربوط به موارد زیر است:
• اندازهگیری موردی عینی یا کمّی
• وجود چیزی خاص برای سنجش. در این حالت، فرد فراتر از مرحلهی اکتشاف است و میخواهد به جواب سؤالهایی مشخصتر دربارهی موضوعی خاص برسد.
• مطرح بودن مسئلهای نسبتاً بزرگ که نیاز به پرسش و پاسخ دارد
• داشتن امکان مادی و زمان لازم برای نظرسنجی.
در موارد زیر نباید از نظرسنجی استفاده شود:
• وقتیکه موضوع هنوز در مرحلهی بررسی است
• وقتی زمان و یا امکان مادی کافی برای نظرسنجی وجود ندارد
• وقتی گروهی که از آنها نظرسنجی به عمل میآید، تعداد اندکی را تشکیل میدهند. (حدود ۳۰ نفر یا کمتر)
۲- گروه های متمرکز کانونی
در مطالعه بازار از شیوهی گروههای متمرکز، قبل از نظرسنجی استفاده میشود، چون در نظرسنجی، یافتن پاسخ سؤالهایی خاصتر، منظور نظر است.
یک گروهِ متمرکز، از تعدادی نفرات تشکیل میشود که تحت نظارت یک راهبر گروه، بهصورت فیزیکی یا بهصورت آنلاین گرد هم میآیند و در مورد چگونگی دست یافتنِ طیفی خاص از مردم به معانی مرتبط با جهان اطرافشان بحث میکنند. بهعنوانمثال، صحبت دربارهی مزایا و معایب یک محصول از دیدِ مادران زیر ۴۰ سال. استفاده از گروههای متمرکز، در مورد تحقیقات کیفی و اکتشافی، نتیجهای عالی در بر خواهد داشت.
مصاحبه ها
مصاحبهها انواع گوناگونی دارند که از مصاحبههای آزاد تا مصاحبههای بسیار پیچیده تشکیل میشوند. بهتر است از مصاحبهها برای تحقیق اکتشافی استفاده شود. موضوعهایی مانند مشکلات مشتریان، درک انگیزههای روانشناختی و ادراکات درونی افراد.
آزمایشهای ها و تحقیقات میدانی
بهعنوان یکی از تکنیکهای مطالعه بازار میتوان از این تحقیقات در محیطهای کنترلشده یا محیطهای آزاد بهره بُرد. بهعنوانمثال، عرضهی یک محصول با دو نوع بستهبندی متفاوت و ارزیابی میزان فروشِ هر یک از آنها.
مشاهده و آزمایش
در مطالعه بازار میتوان از تکنیکهای متفاوتی که همگی زیرمجموعهی مشاهده و آزمایش هستند استفاده کرد. در مشاهده و آزمایش، دو قالب عمده وجود دارد :
الف – مشاهده و بررسی مداوم بدون هیچ نوع دخالت مستقیم.
ب – مشاهده و بررسی، توأم با نوعی دخالت مستقیم.
مهمترین استفادهی این تکنیک، پی بردن به نظرات مصرفکنندگان محصولات و خدمات مختلف است، اما این روش نسبت به نظرسنجیهای عادی میتواند نتیجههایی واقعیتر از رفتار مشتریان و افراد، در اختیار مشاهدهکننده قرار دهد و بسیار قابلاطمینانتر است.
از مشاهده و بررسی میتوان به اَشکال گوناگونی استفاده کرد که برخی از آنها عبارتاند از:
• تست قابلیت استفاده
میتوان نمونهی اولیهی یک دستگاه را با، یا بدون مداخله، مورد مشاهده و بررسی قرار داد.
• ردیابی توجه بصری
بهعنوانمثال، میتوان از فنّاوریِ ردیابی چشمِ کاربران بر روی صفحهی یک وبسایت، برای بهبود طراحی آن وبسایت، استفاده کرد.
• محتوا- تحقیق
عبارت است از شکلی ترکیبی از پژوهش، شامل مصاحبه با موارد موردنظر و نیز بررسی آن موارد در محیط طبیعی خودشان.
• استفاده از مراقب در خانه
مانند بررسی زندگی روزانهی یک فرد و یافتن مواردی که عامل افزایش دردهای فیزیکی او است.
• استفاده از مراقب در فروشگاه
توجه ساده و تماشای عملکرد و مواردی که نظر مشتریان یک فروشگاه را جلب میکند.
• محقق در قالب خریدار
استخدام یک فرد که در قالب یک خریدار معمولی بهطور منظم مثلاً به یک فروشگاه مراجعه میکند و در آنجا مواردی مانند طرز برخورد کارمندان، پاکیزگی فروشگاه و نکتههای مشابه را مشاهده و گزارش میدهد. در اینجا خریدار در حقیقت یک محقق است و فروشگاه، موضوع تحقیق