کارخانه تولید کمپوت و کنسرو
تاریخچه و سابقه مختصر طرح
کلمه کنسرو از لغت یونانی conserver به معنی حفظ کردن گرفته شده است. کنسرو کردن عبارت است از ایجاد شرایطی که بتوان تحت آن شرایط محصول مورد نظر را برای مدت طولانی حفظ نمود.
روش ابداع
در سال ۱۷۹۰ در فرانسه نیکلای اپرت دریافت که اگر مواد غذایی در یک ظرف دربسته دما داده شود و پس از آن از نفوذ هوا به داخل بسته آن جلوگیری شود می توان آنها را برای مدت طولانی نگهداری کرد .در سال ۱۸۰۴ اولین کنسرو ظروف شیشه ای در آب جوش تولید و بر روی ملوانان یک کشتی آزمایش شد.در سال ۱۸۰۹ مؤسسه صنایع ملی فرانسه پس از ۸ ماه بررسی کارهای نیکلای اپرت آن را تایید کرد.
روش نیکلای اپرت بنام Appertizetionخوانده شد و پنجاه سال مورد استفاده قرار گرفت.
در سال ۱۹۰۶ اولین مقررات و استاندارد های مربوط به کنسرو در آمریکا تدوین شد. در سال ۱۹۱۸ اصل علمی که محتویات قوطی های کنسرو استریل مطلق نیستند اما تعداد و نوع میکرو ارگانیسم های موجود در آنها به نحوی است که قادر به ایجاد مسمومیت هم نیستند،پذیرفته شد. در سال ۱۹۲۱ لعاب دادن قوطی برای غذاهای اسیدی متداول شد. در سال ۱۹۳۰روش محاسبات دمایی استریلیزاسیون ارائه شد. در ایران در سال ۱۳۱۶ اولین کارخانه تولید کنسرو ماهی در بندر عباس ایجاد شد.
تولید کنسرو به شکل امروزی حدود سال ۱۳۴۷ در ایران رسمیت یافت؛ آن زمان حدود ۲ یا ۳برند مشخص در این حوزه در بازار حضور داشت که عمدتا هم به مصرف خاص میرسید.
آمار صادرات و واردات کمپوت و کنسرو وزارت صنایع و معادن
ظرفیت و تعداد واحد های موجود
بر اساس اطلاعات دفتر آمار و فرآوری داده های وزارت صنعت ،معدن و تجارت تعداد واحد های فعال در زمینه تولید انواع کنسرو های غیر گوشتی ۴۰۷ واحد با ظرفیت اسمی ۵۴۹۷۳۸ تن و تعداد واحد های فعال تولید کمپوت میوه ۱۵۳ واحد با ظرفیت ۱۶۲۸۰۳ تن می باشد.
مشکلات موجود درتولید
1-تامین پایدار مواد اولیه مورد نیاز این صنایع از بخش کشاورزی
2-افزایش قیمت تمام شده محصولات کشاورزی
3-کمبود نقدینگی در واحدهای تولیدی
4-واردات بی رویه کنسروهای چینی و تایلندی ارزان قیمت به کشور
واردات کمپوت وکنسرو ایران طی سالهای ۱۳۸۵ الی ۱۳۹۲
صادرات کمپوت وکنسرو ایران طی سالهای ۱۳۸۵ الی ۱۳۹۲
مقصد های عمده صادراتی
مقصد عمده صادراتی کنسروهای غیر گوشتی کشور (عراق- افغانستان- ترکمنستان- پاکستان و امارات) می باشد. انواع کمپوت میوه به کشورهای (عراق- افغانستان- امارات- کویت و پاکستان) صادر می گردد.
نگاهی به بازارهای بالفعل صادراتی نشان می دهد که کشورهای مقصد صادراتی ایران عمدتاً بازارهای منطقه هستند، ضمناً این کشورها در فهرست بازارهای اولویت دار نیز در رتبه بندی پایین قرار گرفته اند، این مطلب بدان مفهوم نیست که فعالیت صادراتی به این بازارها باید محدود گردد بلکه با توجه به رشد تقاضا در برخی از آنها سرعت نفوذ در آنها البته با برنامه ریزی و بازاریابی دقیق و اصولی همراه با افزایش توان رقابتی و رقابت پذیری در آن بازارها نیز موثر می باشد.
بازارهای بالقوه
با توجه به بازار شناخته شده ایران در خاورمیانه و به ویژه خلیج فارس و با توجه به نزدیکی این بازارها و در نتیجه کاهش هزینه های حمل و نقل و همچنین مزیت استفاده از علامت حلال بر روی محصولات غذایی در این کشورهای اسلامی ، بازار بالقوه ای جهت صادرات محصولات کنسروی ایران به کشورهای حاشیه خلیج فارس وجود خواهد داشت. در این میان نیز کشورهای عراق و افغانستان از جمله بازارهایی هستند که سرعت عمل در راهیابی با آن بازارها از اهمیت بالایی برخوردار است.نظارت دقیق بر محموله های صادراتی به کشورهایی نظیر عراق و افغانستان که شاید هنوز بحث استانداردهای مواد غذایی در آنها شکل منسجمی به خود نگرفته لازم و ضروری است.
کنسرو و کمپوت به روایت آمار
۲۵درصد مصرفکنندگان دو یا سه بار در ماه و ۴ درصد نیز بیشتر از یکبار در هفته تن ماهی میخورند که به نوعی بیانگر تولید نزدیک به ۱۲۰میلیون قوطی تن ماهی خواهد بود. برهمین اساس اگر به نمودار تولید کنسرو ماهی در ایران توجه داشته باشیم؛ میبینیم در یکدهه اخیر تولید ماهی تن و کنسرو ماهی در ایران از رشد بالایی برخوردار بوده و سرمایهگذاریهای مختلفی در این زمینه صورت گرفته است. در محصولات کشاورزی یا همان غیرگوشتیها تقریبا وابستگی به مواد اولیه خارجی کمتر از ۲ درصد است اما در تولید تن ماهی وابستگی به واردات ماهی از بازارهای غنا، هندوستان و کره جنوبی وجود دارد چون منابع ماهی و تولید شیلات کشورمان پاسخگوی حجم تولید و نیاز تولیدکنندگان نیست.
کالاهاى مصرفى
کالاهاى مصرفی، کالاهایى هستند که توسط مصرفکنندگان نهایى و براى مصارف شخصى خریدارى مىشوند. بازاریابان، معمولاً این دسته از کالاها را براساس عادات خرید مصرفکننده تقسیم کردهاند. کالاهاى مصرفى خود مشتمل بر انواع کالاهاى راحتی، مقایسهای، اختصاصى و ناخواسته هستند.
کالای واسطه ای
کالاهایی که از آن به منظور تولید کالای دیگر استفاده میشود، برای مثال استفاده از ورقه فولادی برای تولید بدنه خودرو. به کالاهای واسطهای کالاهای تولیدکننده نیز میگویند.
از آنجایی که کمپوت و کنسرو جز کالایی هستند که مستقیما به دست مردم رسیده و برای مصارف شخصی استفاده میشود بنابراین کالای تولیدی مورد نظر این کارخانه از دسته کالاهای مصرفی می باشد.
دلایل انتخاب طرح و میزان مفید بودن آن برای جامعه
در وضعیت کنونی کشورکه با معضل پایین بودن درآمد سرانه و هم چنین آمار بالای بیکاری روبه رو هستیم نیاز به چند طرح تولیدی به چشم میخورد. تولید کمپوت و کنسرو به عنوان یک محصول یا کالای مصرفی، با توجه به خودکفایی این صنعت در دولت ، نیاز بازار داخلی به تولید این محصول و هم چنین با توجه به میزان عرضه تقاضا وصادرات و واردات محصول در کشور می تواند به رشد شکوفایی و اقتصادی کشور کمکی هرچند کوچک نماید. از طرفی وجود مواد اولیه ،کمک به کاهش ضایعات و استفاده بهینه از محصولات کشاورزی ، داشتن زنجیره صنایع تبدیلی و صنعت فرآوری ،کمک به اشتغال غیر مستقیم در حوزه کشت وصنعت این محصولات وقابلیت انعطاف خط تولید از جمله دلایل انتخاب طرح بوده است. این طرح از جهات گوناگون برای جامعه مفید است. شکوفایی در تولید یکی از محصولات، سوددهی و بهبود وضعیت اقتصادی ،اشتغالزایی،استفاده از نیروی انسانی متخصص در پرورش کالای داخلی و بهره گیری از سرمایه ها و داشته های انسانی در بالندگی کشور از مفید ترین موارد برای اجرای این طرح است.